Ensor in Gemeentemuseum Den Haag

 Vrouwen, veel vrouwen bij de tentoonstelling in Den Haag met een overzicht van het werk van James Ensor. Komt het door het vele roze dat deze schilder gebruikt? De vele bloemen die op de doeken staan? Of was het toevallig alleen zo op de dag dat ik er was? Hoe dan ook, de tentoonstelling is werkelijk schitterend. De inleidende film is goed en geeft precies die uitleg die je wilt hebben voordat je de werken gaat zien. De werken hebben mooie titels als Maskertoneel, Lichtstrelingen, Verse bloemen, vrolijke kleuren. Carnaval in Vlaanderen ken ik uit mijn puberteit, ik zal het gezien hebben in het Stedelijk in Amsterdam. Het heeft een vreemd perspectief met die ballerina bovenin, de varkenskop, de slang onder iemands voet, de platgestampte vogel. Het is een weirde verzameling figuren, vervreemdend en toch fascinerend.



James Ensor werd in 1860 geboren in Oostende aan de Belgische kust. Zijn ouders hadden een rariteiten winkel, waar hij zijn liefde voor maskers vandaan haalde. Op zijn achtste begon hij met schilderen. Hij studeerde aan de Academie voor Schilderkunst, maar zijn afwijkende manier van werken werd totaal niet gewaardeerd. Hij hield het er maar een paar jaar uit, wilde zijn eigen weg gaan. Hij geloofde heilig in zijn manier van schilderen, ook al was die dwars tegen de stroom van de gevestigde kunstenaars in. Na WOI werden zijn werken ineens gekocht (o.a. door Nederlanders) en werd hij erkend. Nu geld hij als één van de belangrijkste Europese expressionistische schilders, naast o.a. Munch en Kokoschka.

Zijn werk is vrolijk en triest tegelijk. Weemoedig en raar, prachtig en vervreemdend, satirisch en grappig. En het zijn ontdekkingsreisjes, want ineens ontdek je in een hoek een raar dier dat om de hoek komt kijken, of je ontdekt ergens tussen de vele maskers een mannetje dat Ensor aan het vlooien is.



In een zaaltje apart, vrij donker, hangen een aantal van de maskerschilderijen bij elkaar, samen met een opstelling van de originele maskers zelf. Heel mooi gedaan. Op een aantal schilderijen beeldde Ensor ook skeletten af. Een skelet als schilder, of twee skeletten die ruzie maken. Om de hoek piepen maskers het beeld in om de ruzie te bekijken. Humor, uit een jaszak piept een verschrikt kijkende vis, tenen piepen uit een kapotte schoen. Deze schilderijen deden me sterk aan Mexico denken met zijn cultus rondom skeletten.

In de folder lees ik dat het Gemeentemuseum allemaal extra's aanbiedt. Vroeger was een serie lezingen bij een tentoonstelling voldoende, nu is dat uitgebreid met een meerdaagse cursus over Ensor, een gesprek met de conservator, een workshop om je zelfportret te schilderen en een kinderboek over Ensor van illustratrice Marije Tolman (ziet er prachtig uit, dat boekje!). Geweldig voor de bezoeker, ik zou me zo overal voor inschrijven als ik in de buurt zou wonen!


Nog te zien tot en met 13 juni 2011.